เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง

เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง
จังหวัดสงขลา และสตูล
ประวัติความเป็นมา

โตนงาช้างเป็นชื่อน้ำตกที่ถูกจัดว่าสวยที่สุดของภาคใต้ อยู่ในท้องที่อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา คำว่า โตน เป็นภาษาท้องถิ่น มีความหมายว่า น้ำตก แต่ด้วยความผันผวนทางการเมืองในภาคใต้ ป่าโตนงาช้างถูกกำหนดเป็นพื้นที่สีแดงที่ถูกปิดเป็นเวลาประมาณ 15 ปี จนถึงปี พ.ศ.2519 กรมป่าไม้โดยกองอนุรักษ์สัตว์ป่าได้ส่งเจ้าหน้าที่มาสำรวจ และพิจารณาเห็นว่าป่าโตนงาช้างเป็นป่าผืนใหญ่ผืนหนึ่งติดกับประเทศมาเลเซีย เป็นป่าที่สมบูรณ์มีสัตว์ป่าชุกชุมและคาดว่าอาจมีแรดอาศัยอยู่ในพื้นที่ด้วย เป็นป่าต้นน้ำลำธารที่มีลำธารหลายสายไหลลงสู่ที่ราบลุ่มทะเลสาบสงขลาหล่อเลี้ยงพื้นที่กสิกรรมหลายแสนไร่ กองอนุรักษ์สัตว์ป่า(ในเวลานั้น) กรมป่าไม้ เล็งเห็นว่าควรจัดตั้งเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเพื่อควบคุมและป้องกันรักษาทรัพยากรธรรมชาติด้านสัตว์ป่าและป่าไม้ แหล่งน้ำ แหล่งอาหาร ตลอดจนสภาพธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ที่มีความสำคัญต่อสัตว์ป่าให้คงอยู่อย่างถาวร จึงได้ตราพระราชกฤษฎีกาประกาศเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้างเมื่อวันที่ 2 กรกฎาคม พ.ศ.2521

สำนักงานเขตรักษาพันธ์สัตว์ป่าโตนงาช้างตั้งอยู่ที่บริเวณน้ำตกโตนงาช้าง ท้องที่ ตำบลทุ่งตำเสา อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ห่างจากอำเภอหาดใหญ่ 26 กิโลเมตร เริ่มจากหาดใหญ่ไปตามถนนเพชรเกษม หาดใหญ่ - รัตภูมิ ถึงกิโลเมตรที่ 13 บ้านหูแร่ มีเส้นทางเข้าน้ำตกโตนงาช้างเป็นระยะทางอีก 13 กิโลเมตร

อาณาเขตของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้างครอบคลุมท้องที่ตำบลทุ่งตำเสา ตำบลฉลุง อำเภอหาดใหญ่ ตำบลท่าชะมวง ตำบลเขาพระ อำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลาและตำบลทุ่งนุ้ย อำเภอควนกาหลง จังหวัดสตูล มีพื้นที่ทั้งสิ้น 182 ตารางกิโลเมตร หรือ 113,721ไร่ ลักษณะภูมิประเทศ

ภูมิประเทศทั้งหมดเป็นเทือกเขาสลับซับซ้อน มียอดเขาสูงสุด 932 เมตร จากระดับน้ำทะเล ตามภูเขาด้านทิศตะวันออกบางส่วนเป็นหน้าผาสูงชันเป็นทัศนียภาพที่แปลกตา มองเห็นทะเลสาบสงขลาได้ สภาพป่าสมบูรณ์เป็นแหล่งต้นน้ำลำธารที่สำคัญที่ไหลลงสู่ทะเลสาบสงขลา เช่น คลองโตนงาช้าง คลองโตนปลิว คลองลำแชง คลองบริพัตร คลองดุสม คลองต่ำ เป็นต้น ภูเขารอบนอกลดระดับของลำธารแต่ละแห่งอย่างรวดเร็วก่อให้เกิดน้ำตกตามลำธารใหญ่น้อย ทั่วไป เช่น น้ำตกโตนงาช้าง น้ำตกโตนปลิว น้ำตกคลองลำแชง น้ำตกบริพัตร และน้ำตกปาหนัน

สภาพภูมิอากาศ

สภาพอากาศเย็นสบายทุกฤดูกาล ในฤดูฝนมีฝนตกมากระหว่างเดือนตุลาคมถึงเดือนธันวาคม พรรณพืช

ป่าทั้งหมดเป็นป่าดงดิบชื้นทั่วทั้งป่า ประกอบด้วยพันธุ์ไม้ที่สำคัญ คือ ยาง หลุมพอ ตะเคียนทอง ตะเคียนหิน ไข่เขียว กะบาก มะม่วงป่า จำปาป่า เสียดช่อ หลันตัน และพันธุ์ไม้ที่เป็นอาหารของสัตว์ป่า ได้แก่ มะขามป้อม เงาะป่า มะปริง มะม่วงป่า หว้า คอแลน ชมจง เหรียง ไทร กระท้อน สะตอ ก่อ พวง ทองบึ้ง ขนุนปาน มะหาด เป็นต้น สัตว์ป่า

เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้างมีสัตว์ป่าอาศัยอยู่มากมาย ซึ่งแยกประเภทได้ดังนี้

สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ได้แก่ ช้างป่า สมเสร็จ เลียงผา เสือโคร่ง เสือดำ เสือปลา เก้ง หมาป่า กระจง หมี ชะมด ค้างคาว กระรอกชนิดต่าง ๆ ชะนี ลิง ค่าง เป็นต้น

สัตว์จำพวกนก ได้แก่ นกหว้า ไก่จุก นกเงือก และนกอื่น ๆ เท่าที่สำรวจพบมีราว 200 ชนิด จุดเด่นที่น่าสนใจ

ภายในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้างมีน้ำตกหลายแห่งที่สวยงาม และเป็นสถานที่ท่องเที่ยวของประชาชนทั่วไปตลอดจนชาวต่างประเทศ เส้นทางคมนาคมสะดวก คือ

น้ำตกโตนงาช้าง เป็นน้ำตกที่สวยงามของภาคใต้ อยู่ใน.ท้องที่อำเภอหาดใหญ่ ใกล้สำนักงานเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง

น้ำตกโตนปลิว อยู่ทางด้านทิศเหนือของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง ในท้องที่อำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา ห่างจากอำเภอหาดใหญ่ 28 กิโลเมตร

น้ำตกบริพัตร อยู่ทางด้านทิศตะวันตกเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง ในท้องที่อำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา ห่างจากถนนสายรัตภูมิ - สตูล เพียง 800 เมตร

ภายในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้างมีเส้นทางเดินเท้าชมธรรมชาติและสัตว์ป่า ที่พักแรม ไว้คอยบริการนักท่องเที่ยว นอกจากนั้นในบริเวณน้ำตกโตนงาช้างยังเป็นที่ตั้งของสถานีพัฒนาและส่งเสริมการอนุรักษ์สัตว์ป่าหาดใหญ่ มีพื้นที่ประมาณ 5 ตารางกิโลเมตร ได้ปรับปรุงให้เป็นสถานที่ท่องเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจและศึกษาความรู้เกี่ยวธรรมชาติและสัตว์ป่า ประกอบด้วยธรรมชาติริมลำธารน้ำตกโตนงาช้าง ป่าดงดิบ พรรณไม้นานาชนิด เส้นทางเดินชมธรรมชาติและสัตว์ป่าบางชนิดไว้ให้ชม การเดินทาง
โดยทางรถยนต์ เริ่มจากอำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ไปตามถนนเพชรเกษม หาดใหญ่ - รัตภูมิ ถึงกิโลเมตรที่ 13 แยกซ้ายเข้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง 13 กิโลเมตร ถึงสำนักงานเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง รวมระยะทางหาดใหญ่ถึงสำนักงานเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง 26 กิโลเมตร

การติดต่อ

เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโตนงาช้าง ตู้ ปณ. 83 อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา 90110