ประเพณีตักบาตรดอกไม้จังหวัดสระบุรี
ประวัติความเป็นมา
ความเป็นมาของการตักบาตรนั้น มีแจ้งในพุทธตำนานว่านายมาลาการผู้ทำหน้าที่ ดอกมะลิสดไปถวายพระเจ้าพิมพิสาร พระราชาแห่งเมืองราชคฤห์เป็นประจำทุกวัน มาวันหนึ่งขณะที่นายมาลาการออกไปเก็บดอกมะลิอยู่ในสวน องค์สมเด็จพระสัมมา-
สัมพุทธเจ้า พร้อมด้วยพระภิกษุสงฆ์กำลังเสด็จออกบิณฑบาตผ่านมา นายมาลาการ
เห็นดังนั้นจึงเกิดความเลื่อมใสศรัทธาต่อพระพุทธองค์ จึงนำดอกมะลิ ๘ กำมือ ไปถวายแด่พระพุทธองค์ พระเจ้าพิมพิสารราชาทรงทราบข่าวว่า พระศาสดาเสด็จ
ออกบิณฑบาตรมาถึงใกล้ๆ พระราชวัง จนนายมาลาการได้พบปะและถวายดอกมะลิ
บูชา พระราชาจึงเสด็จพระราชดำเนินไปถวายบังคม ต่อพระศาสดา แล้วเสด็จตาม
พระศาสดาไป ด้วยความเลื่อมใสศรัทธา พระเจ้าพิมพิสารเลยบำเหน็จรางวัลความดี
ความชอบและพระราชทานสิ่งของทั้งปวงให้กับนายมาลาการ นับแต่นั้นมานายมาลา-
การก็อยู่อย่างร่มเย็นปราศจากทุกข์ใดทั้งปวง ด้วยอานิสงส์ของการนำดอกมะลิบูชา
แด่องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแทนการตักบาตร
จากอานิสงส์ดังกล่าวแต่ครั้งพุทธกาลชาวพุทธทั่วไปจึงถือเป็น ประเพณี "ตักบาตรดอกไม้" เป็นประจำทุกปี ตลอดจนกระทั่งถึงปัจจุบันนี้

กำหนดงาน
ประเพณีตักบาตรดอกไม้กระทำในวันเข้าพรรษา ตรงกับวันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๘ ของทุกปี

พิธี
ชาวอำเภอพระพุทธบาท จ. สระบุรี มีประเพณีตักบาตรดอกไม้มาตั้งแต่ครั้งโบราณ โดยตอนเช้า คนแก่คนเฒ่าตลอดจนหนุ่มสาวพากันไปวัดเพื่อทำบุญตักบาตร
ข้าวสุกแด่พระภิกษุสงฆ์ ที่วัดพระพุทธบาทราชวรวิหาร เสร็จจากการทำบุญตักบาตรแล้วบรรดาหนุ่มสาวพากันออกจากบ้านขึ้นเขาไปเก็บดอกไม้
ที่จะบานเฉพาะช่วงเข้าพรรษา จนได้ชื่อเรียกขานว่า "ดอกเข้าพรรษา " เพื่อเตรียมไว้สำหรับตักบาตรดอกไม้ในตอนบ่ายของวันเดียวกัน
ดอกเข้าพรรษานี้ มีชื่อทางพฤกษศาสตร์อยู่ในสกุลกลอบบา (Globba) มีลักษณะคล้ายกับ ต้นกระชายหรือขมิ้น สูง ๑ คืบเศษๆ มักขึ้นตามท้องที่ป่าเขาที่มีความ
ชุ่มชื้นค่อนข้างสูง ลำต้นขึ้นเป็นกอจาก หัวหรือเหง้าใต้ดิน ดอกมีขนาดเล็กออกเป็นช่อส่วนยอดของลำต้นมีหลายสี เช่น ขาว เหลือง เหลืองแซมม่วง และบางต้นก็มี
สีน้ำเงินม่วงมีดอกรองรับในช่อดอกดูเป็นช่อใหญ่สวยงาม โดยเฉพาะชนิดดอกเหลืองจะมี กลีบรองสีม่วงสะดุดตามาก ซึ่งจะหายากมากกว่าสีอื่น ชาวบ้านบางคน
จึงเรียกว่าดอกยูงทอง หรือ ดอกหงส์ทอง

ขบวนพระภิกษุสงฆ์เดินบิณฑบาตดอกไม้

ต่อจากนั้นพระภิกษุสงฆ์ ก็จะนำเอาดอกไม้เข้าไปในมณฑปพระพุทธบาท เพื่อเป็นเครื่องสักการะวันทา "รอยพระพุทธบาท" จากนั้นนำเอาดอกไม้มาวันทาพระเจดีย์
"จุฬามณี" เจดีย์ที่บรรจุพระเขี้ยวแก้วจำลองขององค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าอีก สุดท้ายจึงนำไปสักการะพระเจดีย์พระมหาธาตุองค์ใหญ่ซึ่งชาวพุทธถือกันว่าเป็น
เจดีย์ที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ (กระดูกซี่โครง ของพระพุทธเจ้า) จากนั้นพระภิกษุสงฆ์และสามเณรทั้งหมดก็จะเดินตรงไปเข้าอุโบสถสวดอธิษฐานเข้าพรรษา เพื่อเปล่งวาจา ว่าจะอยู่ในอาณาเขตที่จำกัดในระหว่างฤดูกาลเข้าพรรษา

ในขณะที่พระภิกษุสงฆ์และสามเณรจะเข้าอุโบสถประชาชนนำน้ำสะอาดล้างเท้าแด่พระภิกษุสงฆ์บริเวณบันได ด้วยความเข้าใจว่าเป็นการชำระล้างบาป ของตนที่ได้กระทำให้หมดสิ้นไป

คำถวายดอกไม้
"อิมานิ มยํ ภนฺเต วรปุปผานิ สงฺฆสฺส โอโณชยาม สาธุโน ภนฺเต สงโฆ อิมานิ วรปุปผานิ ปฏคฺ คณฺหาตุ อมฺหาถํ ทีฆรตฺตํ หิตายสุขาย"

"ข้าแต่พระผู้เป็นเจ้าผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลายขอน้อมถวาย ซึ่งดอกไม้อันประเสริฐทั้งหลาย เหล่านี้ แด่พระสงฆ์ จงรับซึ่งดอกไม้อันประเสริฐทั้งหลายเหล่านี้
เพื่อประโยชน์เกื้อกูล และเพื่อความสุขแก่ ข้าพเจ้าทั้งหลาย สิ้นกาลนานเทอญ"